Tan Matbaası'nın 3 Aralık 1945’te basılmasının üzerinden 64 yıl geçti. Birgit, Göğüş, Demirel, Selçuk ve Arcayürek. Geleceği kafese hapseden isimlerden sadece bazıları. Zarakolu, “Türkiye'deki tüm şifreleri açıklıyor” dedi.
Tan Matbaası baskınının 64. yıldönümü bugün. 3 Aralık 1945’te binlerce kişi tarafından yağmalanan Tan Matbaası, baskınlar, katliamlar ve gayrimüslüm cinayetleri ile anılan Türkiye'de, karanlıkta bırakılanların özeti:
Tan Matbaası baskını, Cumhuriyet Halk Partisi tek parti iktidarından kurtulmak isteyen aydınların seslerini yükselttiği döneme denk düşüyor. Sosyalist bir gençlik hareketi gelişmeye başlamış, “Milli Şef” iktidarından kurtulmak isteyenlerin oluşturduğu demokrasi cephesinin görüşleri, Tan Gazetesi ve Görüşler dergisi ile birlikte tartışılır hale gelmiştir.
Tek parti dönemi, oluşan demokrasi atmosferini sindiremediği gibi şiddetle ezmeye yönelmiştir. İlk eylem Tan Matbaası baskınıdır. Türkiye'nin demokratikleşme sorununun mihenk taşı olacak saldırı, bizzat Cumhuriyet Halk Partisi öncülüğünde hayata geçirilir.
“Komünistler” diye hedef gösterilen TKP üyesi Sabiha Sertel ve eşi Zekeriya Sertel, Tan Gazetesi’nin sahibi ve yazarlarıdır. Matbaa basılır, talan edilir. Serteller yurt dışına çıkmak zorunda bırakılır. Matbaa 1945'te kapatılır. Ertesi yıl ise sıkıyönetim idaresi sosyalist parti ve sendikaları kapatır. Sarı sendikacılık hareketi başlar.
“Ehl-i vatan” çığırtkanlığı
Tek parti iktidarı CHP'nin sesi olan Vatan Gazetesi’nde 3 Aralık 1945 günü Hüseyin Cahit Yalçın imzasıyla, “Kalkın ey ehl-i vatan” başlıklı bir makale yayınlanır. Yalçın, “memleketini sevenleri komünistlere karşı mücadeleye” çağırmıştır.
Emir çabuk hayata geçirilir. İstanbul Üniversitesi’nde aynı gün çağrı yapılmış, “Kalkın ey ehl-i vatan” yazısı sınıfları dolaşmıştır. Süleyman Demirel, Necmettin Erbakan, İlhan Selçuk gibi isimler o dönem İstanbul Üniversitesi’nde öğrencidir.
Cumhuriyet gazetesi tertibi
Baskının kışkırtıcılarından olan Cumhuriyet Gazetesi, “vatandaş hassasiyeti”ni Görüşler dergisine karşı yürüttüğü karalama kampanyası ile örgütlemektedir. Cumhuriyet Gazetesi'nin saldırının öngünündeki baskısı, Görüşler Dergisi'ni manşetten şöyle görür: “Görüşler kelimesinin 'G' harfi ters çevrildiğinde ve bir kısmı parmakla örtüldüğünde orağa benziyor. Bizim yoldaşlar nihayet maskelerini attılar. 'Yeni Dünya' ve 'Görüşler' kızıl propaganda organlarıdır.”
Tertibat ertesi gün hazırdı
Ertesi gün, İstanbul Üniversitesi bahçesinde Orhan Birgit ve Ali İhsan Göğüş'ün 'komuta'sında toplanan güruh, bayraklar, satırlar, baltalar ve dönemin Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün resimleri eşliğinde yürüyüşe geçer. Cağaloğlu’nda bulunan Tan Matbaası binlerce kişi tarafından basılır. Taşlamalarla başlayan saldırı, binanın tahrip edilmesiyle devam eder. Binaya girenler matbaayı yağmalar, baskı makinelerini parçalar. Serteller'in daktiloları, masaları, telefonları, pencerelerden aşağı atılır. Son olarak binanın üzerine bir Türk bayrağı dikilir.
berdan ildan
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder