Sarlo

1890'da Lois Lumiere sinemayi kesfettiginde yillarca sonra bu icat'in "sanat"
dalinda harikalar yaratacagini tahmin edememistir herhal.
Genel kabül pek fazla her ne kadardir 7.sanat olarak nitelendirilse de,bugün
insan hali hala sinemayi bir vakit gecirme araci olarak görüyor.Her yil yüzlercesi
sinemaya uyarlanan filmler bu kaniti güclendirmektedir"POTTER" bu flimlerin kaci
acaba bir yüzyil sonra izlenecek ?
Bütün tüm sanat dallarinda oldugu gibi bu sanat dalininda unutulmazlari var,
amacim bu unutulmazlari yadsimak degil.Yilmaz Güney gibi bir sinema ustasi ise
asla.Ama öyle biri varki bir yüzyildir bu sanata damgasini vuruyor Charlie Spencer
Chaplin'i nami deger diyer adi SARLO:
Charlie Chaplin 1889'da Londra'da dogdu.Babasi,karisini ve iki cocugunu birakip
baska bir kadinla yasayan ayyas bir adam,annesi ise tiyatro oyuncusuydu.
Kücük Chaplin kardesi Sidney'le birlikte sokakta gecen geceleri,karakollari,polis
dayaklari ve aclik tanidi.Daha bes yasindayken annesi tiyatro gösterisinde rahatsizlaninca
annesinin yerine sahneye cikar.Chaplin sahneye ciktiginda cesitli taklitler yapmis,dans
etmis ve sarkilar söylemis.Yaptigi bu figürler seyircileri müthis etkilemis ve onu
ayakta alkislayarak bir bakima Chaplin'in hayatini degistirecek alkislarmis.
Yasadiklari yoksulluga dayanamayan annesi ruhsal yapisi bunu fazla kaldiramaz,
ve annesi akil hastanesine yatirilir.Chaplin bir tiyatroya girene kadar kadar
sokaklarda gazete saticiligi yapar.Bir ara bir tiyatro grubuyla beraber Amerika'ya
gider,burada yaptigi figürlerle sinema prodüktörü Mack Senneth'in dikkatini üzerine
toplar.Yil 1913 Mayis'inda Keystone firmasiyla haftalik 150 dolara antlasma imzalar.
Chaplin'in ilk oynadigi film "Yasami Kazanma"1914 yilinda cekilir.O dönem ki Amerika
bir ekonomik kriz yasamakta ve ekonomosi ilkel bir seyir izliyordu.Ama buna ragmen
büyük bir hacime sahipti"süper güc" olmasi ancak I.ci paylasim Savas'inin Avrupa
devletlerinde yarattigi büyük ekonomik kriziden emperyalist politikalari sayesinde.
Derin iliskiler Amerika halklari ozaman daha mekanik düsünüyor,bir birlerine pasta
atarak kaba olarak insanlari güldürüyordu.Amerika'da yasayan ezen ve ezilen celiskisi
gözler önüne kimse seremiyordu.Hollywood'un cektigi filimlerle halki afyonluyordu
gercek yasanmis filmler degildi.O dönem ki görsel sanat (opera,tiyatro) bu sekilde
ezilen milyonlara gercek degil,öykü hic degil masal yolunu sectiler.Ancak Orson
Welles'in YURTAS KANE filimiyle gerceklesti.
Ama Caharlie Chaplin'in yasam tarzi bambaskaydi o dönemin starlari halkan soyutlanarak
burjuva kulvara kosarken Chaplin ezilenler daha da yaklasiyordu.
Chaplie Kapitalizmin carpik yönlerini,burjuvazi ile emekciler arasinda ki celiskileri
gözler önüne seriyordu.Onun tarzi Pandomime dayanan güldürüken düsündüren bir stildi.
Kendi hakkinda yaptigi bir mulakatta söyle diyordu;Ben bir palyocoyum.Ve böyle olmam
beni her hangi bir politikacidan daha yüksek bir statüye kavusturuyor.
Chaplin daha sonra ünlü kiyafetiyle birlikte kendi krakterini de secti.Bu kiyafetin
nasil sectigini söyle anlatir kendisi" Ne giyecegime iliskin bir fikrim yoktu.Elbise
bölümüne giderken düsünüyordum.Torba gibi bir pantolon,büyük ayakkabilar.bir baston ve
bir sapka.Her seyin bir birine "karsit" olmasini istedim:Pantolon torba gibi,ceket cok
dar,sapka kücük,ayakkabilar kocaman.Gencmi görüneyim,yaslimi görüneyim karar vermiyordum
ama Sennett'in beni ilk gördügünde daha yasli görmeyi beklediginden biyikta ekledim.
Chaplin,Mack Sennettle calistiktan sonra haftada 1250 dolara baska bir sirketle baslar.
Ve bu antlasmayla kendi tarzini kaba komedi flimler yerine duygusal ve toplumculugunu
gösteriyordu.Anlastigi sirket uzun metrajli filimlerden kaciyordu 1921 de YUMURCAK
52 dakikalik bir eser cikartir.Amerika'da ki celiskileri iyi sekilde deginiyordu.
"Sarlo Kaciyor'da" filmi degerlendirirken söyle yorumlar yedigim dondurma,pantolonumdan
iceri kaciyor.Ve balkondan asagi zengin görünüslü bir kadinin gerdanindan asagi düsüyor
bu iki komik öge insanlari düsündürüyor der.
Sirk
Altina Hücüm
Sehir isiklari ile 1931 ile kör bir kizi iylestirmek icin zengin bir adamin parasini calan
bir avareyi anlatir.sosyal bir olguyu öylesine güzel anlatir.
1936 Modern Zamanlar ile komünüzim propagandasi ile suclanir.
1940 yilinda Büyük Diktatörle Fasist Hitleri ve Nazileri acimasizca bu tehlikeye karsi
uyariri daha film bitmeden Ingiltere Almanya'ya savas ilan eder.Amerika'da nazi yandaslari
Chapline savas ilan ederler.Bu filmin yankilari sürerken bir gazeteci neden ABD vatandasi
olmuyorsunuz der ve derki ben Dünya vatandasiyim diyerek fasist senatör McCarty'in baslattigi
Cadi kazani (komünist avi) Chaplinide hedef alir.Bu tepkilere karsi SEHIR ISIKLARI Avrupa
turnesi bahanesiyle yolculuga cikar ve asla dönmez bir daha.Amerikaya hazreti Isa bile gelse
bir daha gelmem der.New York'ta Bir Kral 1957 ile Avrupada para acisini ve Amerika degerlerinin
cürümüslügünü anlatir.
1977 yilinda Isvicre'de ölen Chalie Chaplin yaptigi eserlerle bugünkü dünyanin ne oldugunu
ve nereye gittigini *FRAPAN yolu ve gülmeceyle insanliga hala yol göstermeye devam ediyor
Ve insanlar ölmeyi ve söylemeyi göstermeyi bildikleri sürec özgür filmler asla yok
olmayacaktir.
*Frapan:Görme duyusu üzerine güclü bir izlenim birakan carpici anlaminda


berdan ildan